Hasatı yapılan zeytinler, zeytinyağı fabrikalarına getirilirken üreticiler arasında yaygın bir dedikodu dolaşır: “Yağımı fabrika çalıyor.” Bu tür şehir efsaneleri, üreticilerin zeytinyağlarının haksız yere azaltıldığı veya çeşitli yollarla eksik alındığına dair endişelerini yansıtmaktadır. Bu dedikodular, zeytinyağı üretimi konusunda belirsizliklerin oluşmasına ve güvenin sarsılmasına neden olur.
Batıdaki üreticiler, benzer sorunları çözmek için çözüm odaklı düşünerek kooperatifler oluşturma yolunu seçmişlerdir. İspanya gibi önde gelen zeytinyağı üreticileri, dünya üretiminin büyük bir bölümünü gerçekleştirerek tarımsal sanayileşme sürecini tamamlamıştır. Bu ülkede yaklaşık 1600 adet zeytinyağı fabrikasının 750’i tamamen kooperatif organizasyonuyla çalışmaktadır. Bu sayede, üreticiler zeytinlerinin içerisindeki yağ miktarını laboratuvar analizi ile belirleyip, alabilecekleri yağ miktarını tonaj olarak bildirerek güvenli bir süreç yaratmaktadırlar. Üretici, bildirimi onaylarsa zeytini teslim eder ve taahhüt edilen miktar ve kalitede zeytinyağını alır. Bu sistem, üreticilerin haklarını korurken, fabrikaların da kalite ve güvenilirlik standartlarını sağlamasına olanak tanır.
Ancak Türkiye’de bu konu hala belirsizliklerle doludur. Zeytindeki yağ oranının tam olarak bilinmediği ve kontrol edilemediği bir gerçektir. Zeytinin cinsi, hava koşulları, hasat zamanı ve şekli, zeytinlerin fabrikaya ulaşma süresi, nakliye ve fabrika ekipmanlarının kalitesi gibi birçok faktör, yağ oranını etkileyebilmektedir. Bu da üreticilerin zeytinlerini sıktırmadan önce belirsizliklerle karşılaşmalarına ve dedikoduların yayılmasına neden olmaktadır.
Bu sorunun üstesinden gelmek için, Türkiye’deki küçük üreticilerin bir araya gelerek kooperatifler oluşturma yolunu seçmeleri gerekmektedir. Küçük üreticiler, kendi zeytinyağı fabrikalarını kurarak üretim sürecini kontrol edebilir ve kalite standartlarını belirleyebilirler. Bu sayede, üreticiler daha fazla güvene sahip olacak ve şehir efsaneleri azalacaktır. Ayrıca, kooperatifler aracılığıyla birlikte hareket eden küçük üreticiler, güçlerini birleştirerek pazarlama ve satış konularında da avantaj elde edebilirler.
Küçüğün hep küçük kaldığı bir düzende ilerlemek sürdürülebilir bir çözüm değildir. Türkiye’deki zeytinyağı üretimi sektöründe, kooperatif bilincinin gelişmesi ve küçük üreticilerin bir araya gelerek güçlerini birleştirmesi, sektöre yeni bir ivme kazandırabilir. Bu sayede, üreticilerin hakları korunurken, tüketicilere kaliteli ve güvenilir zeytinyağı sunma hedefine ulaşılabilir.
